نقد مستند روایت رهبری ساخته مهدی نقویان؛
مستند روایت رهبری به کارگردانی مهدی نقویان روایتی از وقایع مربوط به انتخاب حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران است.
با این‌که مهم‌ترین ابزار تبلیغاتی مستند «روایت رهبری» نمایش تصاویر بکر و دیده نشده مجلس خبرگان در سال ۶۸ است، اما این مستند حرف‌های بیشتری هم برای گفتن دارد و برگ برنده مهمی که در اختیار داشته را هدر نداده. مهدی نقویان، با تدارک یک مستند سه قسمتی، توانسته علاوه بر پرداخت مناسب وقایع مجلس خبرگان در انتخاب جانشین امام خمینی (ره)، روایت جذاب و قابل اعتمادی هم از حوادث مختلف تاریخ معاصر ایران، که هر کدام به نحوی با این موضوع اصلی مستند مرتبط هستند، به دست دهد...
انتخاب شیوه اپیزودیک برای این مستند، به کارگردان اجازه طرح مباحث مختلف را داده و اگر بنا بود این اثر در یک قسمت طولانی تولید شود، به احتمال فراوان به ورطه پراکنده‌گویی و تشتت در موضوعات می‌افتاد. اما زمان بیشتر مستند اپیزودیک نسبت به مستندهای تک قسمتی، اجازه تحلیل و بررسی موضوعات متنوعی از جمله انتخاب و استعفای آیت الله منتظری، کنکاش در اصل ولایت فقیه از منظر تاریخی و ایدئولوژیک، واکاوی ابعاد مختلف شخصیت رهبر انقلاب و پیشینه مبارزات ایشان، دلایل انتخاب رهبری، معرفی سایر گزینه‌های جانشینی امام خمینی (ره)، پاسخ به ابهامات پیرامون شرط مرجعیت برای مقام رهبری، چالش‌های رهبری شورایی و فردی، بحث‌های پیرامون معرفی رهبری موقت یا دائمی، و بسیاری مسائل دیگر را در اختیار مستندساز قرار داده است.
رویکرد کلی «روایت رهبری» در روایت، بیشتر گزارشی و مبتنی بر نریشن‌هایی است که با صدای دلنشین ناصر طهماسب، بخش اعظم مستند را پوشش می‌دهند. این در حالی است که، با توجه به در قید حیات بودن بسیاری از افراد موثر در انتخاب رهبری، جای خالی مصاحبه‌های جدید و تلاش برای استخراج زوایای پنهان این واقعه، کاملا به چشم می‌آید و می‌توان از این فقدان به عنوان یک نقطه ضعف بزرگ «روایت رهبری» یاد کرد.
متن نریشن‌ها توسط محمد حسن‌زاده با دقت و وضوح بسیار بالا به رشته تحریر درآمده که عامل مهمی در جذابیت و پرکشش بودن روایت مستند محسوب می‌شود. اما نکته مهم‌تر در مورد روایت مستند، این است که «روایت رهبری» به لحاظ مضمونی اثری به غایت منسجم به شمار می‌رود که، نه‌تنها خطش را گم نمی‌کند و از این شاخه به آن شاخه نمی‌پرد، بلکه در پرداختن به موضوعات مختلف و ظاهرا نامرتبط نیز، مدام به مخاطب گوشزد می‌کند که چرا چنین موضوعی مورد بحث قرار گرفته و پرداختن به آن دقیقا چه ارتباطی با موضوع محوری مستند دارد.
آرشیو غنی مستند روایت رهبری
در زمینه استفاده از آرشیوها، اگرچه برگ برنده «روایت رهبری» قطعا تصاویری از مباحث مجلس خبرگان سال ۶۸ است که برای اولین بار به نمایش عمومی درمی‌آیند؛ اما این‌که تمام قوت‌های مستند را به پای همین آرشیو بنویسیم، کم‌لطفی و به دور از انصاف است.
کارگردان این اثر، با این‌که از اهمیت آرشیو موجود کاملا آگاه بوده، هیچ کجا در استفاده از سایر اسناد، اعم از فیلم، عکس و حتی اسناد مکتوب، کم نمی‌گذارد و در موضوعات مختلف، تا جایی که مقدور است، چفت‌وبست حرف‌هایش را با استفاده از مستندات تاریخی محکم می‌کند.
استفاده صحیح مستندساز از اسناد به جذابیت بصری مستند کمک شایانی کرده و این در حالی است که «روایت رهبری» به لحاظ شنیداری، با توجه به فقدان مصاحبه و اتکای زیاد بر نریشن‌ها، از تنوع کافی برخوردار نیست. در واقع، می‌توان گفت که تنوع بصری مستند چند گام از تنوع سمعی آن جلوتر است و در حوزه شنیداری، حس گوش دادن به یک قصه رادیویی و تاریخی به مخاطب منتقل می‌شود.
ضعف‌های شنیداری این مستند اما، با انتخاب و استفاده بجا از موسیقی و سرود تا حدی پوشش داده می‌شوند؛ به طوری که مستندساز، با توجه به موضوع اثرش، علاوه بر موسیقی‌های مناسبی که انتخاب می‌کند، از سرودهای انقلابی و به طور کلی محصولات شنیداری مرتبط با جنگ و انقلاب هم استفاده درستی کرده تا برانگیختگی حس مخاطب را تسهیل کند.
