نگاهی به سری جدید برنامه «کتاب باز» شبکه نسیم
شبکه نسیم مدتی است که به یکی از ستون های اصلی رسانه ملی در عرصه برنامه سازی تبدیل شده است. این شبکه پس از تولید موفق و ادامه دار برنامه های سرگرم کننده ای مثل «خندوانه» و «دورهمی»، حالا مخاطب خودش را جذب کرده و به پشتوانه همین اقبال عمومی، تولید برنامه های دیگری را هم در دستور کار قرارداده است. «کتاب باز» هم یکی از همین برنامه هاست که اگرچه نسبت به دیگر برنامه های سرگرم کننده مخاطب کمتری دارد، مخاطب خودش را پیدا کرده. حدود یک سال پس از پایان فصل اول که با اجرای امیرحسین صدیق روی آنتن می رفت، فصل دوم «کتاب باز» از 11 شهریور آغاز شده و ساعت 20 روز های زوج روی آنتن شبکه نسیم می رود...
متانت در اجرا، آرامش در فضا
اجرای سری جدید «کتاب باز» را سروش صحت بر عهده گرفته که تجربه چندانی در اجرا ندارد. پیشتر در رادیو مجری گری و در ماه رمضان هم اجرای یک قسمت از «هزار داستان» را تجربه کرده است. صحت لحن پرهیجانی ندارد، تن صدایش را زیاد بالا و پایین نمی برد و از حرکات دست و بدن هم استفاده چندانی نمی کند؛ اما آرام و متین مقابل مخاطب و مهمانش می نشیند و چنان که از یک مجری فرهیخته و کتاب خوان انتظار می رود، فضایی آرام و صمیمی را با مخاطبش شریک می شود. او که گاهی شوخی می کند و خاطره می گوید، معمولاً از چالش با مهمانش پرهیز می کند.
دکور برنامه با هدف القای آرامش به بیننده، به سبکی فانتزی و آپارتمانی طراحی شده و پر از نماد های مربوط به موضوع برنامه، یعنی کتابخانه، کتاب، میز و... است. این تغییر دکور حاکی از نوعی پیشرفت و پختگی فکری طراحان «کتاب باز» است؛ چرا که دکور فصل قبلی بسیار شلوغ تر از دکور فعلی بود و در برخی مواقع، آرامش را از فضای برنامه می گرفت. در بخشی از دکور فصل اول، یک اوپن آشپزخانه وجود داشت که بیشتر فضای برنامه های آشپزی را یادآوری می کرد! گفت و گوی صدیق با مخاطب در حالت ایستاده نیز، متناسب با فضای برنامه نبود. سری جدید اما فضای آرام تری را پیش چشم بیننده اش می گذارد و مجری هم با طرح سوال تکراری «چای یا دمنوش؟» سعی می کند آرامش حاصل از مطالعه را به مخاطبش القا کند.
موضوع ثابت با محور های متنوع
از اسم برنامه معلوم است که موضوعش رواج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی است که مهم ترین نقطه قوت آن هم به شمار می رود. در نگاه اول به نظر می رسد پرداختن به موضوع کتاب و کتاب خوانی، در بیش از 120 برنامه، حسابی خسته کننده باشد، اما عوامل «کتاب باز» در این پنج قسمت، طرح موضوعات را به خوبی مدیریت کرده اند تا برنامه برای مخاطب تکراری نشود. روال برنامه به این صورت است که در هر قسمت با توجه به مهمان، به یکی از نتایج و موضوعات مرتبط با کتاب خوانی هدایت می شود. در فصل جدید دیدیم که کوروش تهامی درباره قصه ها، تصویر سازی و تخیل در کتاب های داستانی حرف زد و لیندا کیانی به کتاب های فلسفی پرداخت. همچنین جمشید مشایخی از شاهنامه و ترویج جوانمردی در داستان ها صحبت کرد، رضا کیانیان به موضوع تاثیر کتاب در تربیت فرزندان پرداخت و مسعود ده نمکی هم از دفاع مقدس گفت. این شکل طرح موضوعات باعث می شود که مخاطب احساس نکند مدام حرف های شعاری می شنود و دلزده نشود. حامی مالی و جوایز برنامه هم مرتبط با موضوع کتاب خوانی انتخاب شده اند و مخاطب با شنیدن تبلیغات نامرتبط بین یک بحث فرهنگی جدی، آزرده خاطر نمی شود.
مهمان؛ سلبریتی یا فرهیخته؟
هنوز برای اظهارنظر درباره مهمان های فصل جدید «کتاب باز» زود است؛ اما تا این جای کار، تمام مهمان ها بازیگر بوده اند. فصل قبلی که مهمانان متنوع تری داشت و علاوه بر سلبریتی ها، از نویسندگان و متولیان فرهنگ هم دعوت می شد، نشان داد که هرکدام از این دو روش مزایا و معایب خودش را دارد. دعوت از سلبریتی ها باعث جلب توجه به «کتاب باز» و فرهنگ کتاب خوانی می شود اما مخاطب را با طرز فکر قشر های دیگر جامعه و کتاب های حوزه های دیگر آشنا نمی کند. از سوی دیگر، دعوت از افراد فرهیخته، اگرچه ممکن است باعث ریزش بخشی از مخاطبان شود، به طرح دیدگاه های مختلف در این حوزه و دغدغه های نویسندگان، ناشران و... منجر می شود و فایده خودش را دارد.
از جسارت نوشتن تا معرفی مشاهیر
فرهنگ سازی در عرصه کتاب و کتاب خوانی از مهم ترین محور های «کتاب باز» است. مسابقه نوشتن داستان بر اساس تصاویر، یکی از روش هایی است که موجب تقویت روحیه نویسندگی می شود. می دانیم که متأسفانه بخش زیادی از ایرانیان در نوشتن حتی یک نامه اداری ساده هم مشکل دارند. «کتاب باز» با روش هایی مانند برگزاری مسابقه و گفت وگو با نویسنده ها درباره روز های آغازین نویسندگی، می کوشد جسارت دست به قلم شدن را به مردم بدهد و روحیه نگارش را تقویت کند.
«کتاب باز» که توجه ویژه ای به ترویج فرهنگ کتاب خوانی دارد، گاهی به کسانی که ادای اندیشمندان را درمی آورند گیر می دهد و گاهی هم به کسانی که اصلاً کتاب نمی خوانند توصیه می کند با داستان های کوتاه شروع کنند تا خسته نشوند و بدین ترتیب رسالت فرهنگی اش را پیش می برد.
از دیرین دیرین تا متن های ادبی
میان برنامه های «کتاب باز» از تنوع قابل قبولی برخوردارند. سازندگان پویانمایی های محبوب «دیرین دیرین»، میان برنامه هایی را با محوریت کتاب و کتاب خوانی برای این برنامه می سازند. نویسندگان برنامه هم متن های ادبی را در یادبود مشاهیر یا معرفی کتاب ها به زبان ساده و زیبا می نویسند که تلفیق شان با موسیقی و تصاویر، توجه مخاطب را جلب می کند. گاهی گزارش هایی پخش می شود که به فعالیت های مردمی مرتبط با فرهنگ کتاب خوانی می پردازد؛ مانند گزارشی از پدیده «بوکتاب» . گاهی هم مصاحبه با مردم درباره تجربه هایشان از مطالعه یک کتاب معروف مانند «بابالنگ دراز» پخش می شود و هرکس چند خطی از آن را می خواند. «کتاب باز» معمولاً از مصاحبه های کلی و کلیشه ای با مردم پرهیز می کند و توجه زیادی به این موضوع دارد که لحن برنامه حالت نصیحت به خودش نگیرد.
پیشنهاد موضوعات فراموش شده
در مجموع «کتاب باز» را باید گام مثبت و قابل احترامی در زمینه ترویج فرهنگ مطالعه در کشور دانست؛ اما به نظر می رسد که این برنامه تمرکز بیش از حدی بر جنبه فردی این موضوع دارد.
«کتاب باز» از برخی موضوعات مهم و مرتبط با حوزه کتاب، مانند افزایش قیمت کتاب و نیز شمارگان پایین آن در مقایسه با شمارگان جهانی، حرفی نمی زند. اشاره ای به حقوق نویسندگان و ناشران ندارد و مسئولان فرهنگی را درباره برنامه هایشان برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی به چالش نمی کشد. «کتاب باز» را دوست داریم، چون به فکر از بین بردن یکی از مهم ترین نقاط ضعف امروز سبک زندگی ایرانی است؛ اما کاش به جای این که از مهمانانش بپرسد چقدر کتاب دارند و آن ها را کجا نگهداری می کنند، انواع کتاب ها را به مردم معرفی کند، استفاده از فرهنگ ها را آموزش دهد یا درباره شکل های مختلف طبقه بندی کتاب ها در کتابخانه های عمومی و شخصی بحث هایی را مطرح کند. با این همه، امیدواریم «کتاب باز» در رسانه ملی جرقه ای نباشد که زود فراموش شود بلکه این راه تا رسیدن به مقصود ادامه پیدا کند.
دریافت
حجم: 922 کیلوبایت
