فرج‌الله سلحشور کارگردان، نویسنده، تهیه‌کننده، بازیگر و چهره‌پرداز صاحب‌نام ایرانی در سال ۱۳۳۱ در قزوین به دنیا آمد و در هشتم اسفند ماه ۱۳۹۴ نیز دعوت حق را لبیک گفت. از این هنرمند انقلابی کشورمان آثار متعددی به جا مانده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به دو مجموعه «مردان آنجلس» و «یوسف پیامبر» اشاره کرد؛ دو سریالی که در دو برهه مختلف زمانی توانستند بخش اعظمی از مردم ایران را پای تلویزیون بنشانند. در این مطلب، به بهانه سومین سالگرد فوت مرحوم سلحشور، مروری داریم بر کارنامه هنری و مشی فکری این هنرمند فقید...
آن‌چه نمی‌دانستیم
امروز ما فرج‌الله سلحشور را با کارگردانی همان دو سریال تلویزیونی پرمخاطبش به یاد می‌آوریم و از فعالیت‌های دیگر این هنرمند زیاد نمی‌دانیم. مرحوم سلحشور اما دوران هنری خود را از چند دهه قبل با بازیگری آغاز کرد و دوره اول تجربه‌های هنری‌اش در اجرا را نزد کارگردان‌های شناخته شده و مهمی گذراند. او در مقام بازیگر در سال ۶۱ به ایفای نقش در فیلم «توبه نصوح» محسن مخملباف پرداخت و دو سال بعد در فیلم «گورکن» محمدرضا هنرمند، علاوه بر بازیگری به عنوان چهره‌پرداز هم فعالیت کرد. در سال ۶۵ در فیلم مرحوم رسول ملاقلی‌پور، «پرواز در شب» بازی کرد و سال ۶۷ نیز در «انسان و اسلحه» مجتبی راعی به عنوان تهیه کننده و بازیگر حضور داشت. سلحشور در سال ۷۶ هم یک بار دیگر به عنوان بازیگر فیلم «دنیای وارونه» جلوی دوربین شهریار بحرانی رفت و بازی قابل قبولی را ارائه داد.
سه‌گانه ماندگار قرآنی
فرج الله سلحشورنقطه عطف کارنامه مرحوم فرج‌الله سلحشور در فاصله بین دهه‌های هفتاد و هشتاد با سه مجموعه تلویزیونی شکل گرفت که هرسه درون‌مایه‌ای تاریخی-مذهبی داشتند و الهام گرفته شده از داستان‌های قرآنی به حساب می‌آمدند. سلحشور ابتدا در اوایل دهه هفتاد مجموعه «ایوب پیامبر» را با کارگردانی، نویسندگی و بازیگری خودش در نقش اصلی ساخت که در آن زمان مورد توجه قرار گرفت و شروعی برای موفقیت‌های بعدی این کارگردان بود. او در سال ۷۶ از پروژه به یادماندنی‌اش «مردان آنجلس»، با موضوع داستان اصحاب کهف، رونمایی کرد که این مجموعه هم بسیار پرمخاطب شد. یک دهه بعد اما سلحشور مهم‌ترین اثر کارنامه هنری خودش، یعنی «یوسف پیامبر» را روی آنتن برد که به شدت مورد توجه مردم قرار گرفت و به محبوبیتی کم‌نظیر در تاریخ رسانه ملی دست یافت. قدرت بازی گرفتن سلحشور از بازیگران مختلف در این دو اثر اخیر کاملا خودنمایی می‌کند. جایی که او در «مردان آنجلس» مهتاب کرامتی و در «یوسف پیامبر» مصطفی زمانی را به سینما و تلویزیون ایران معرفی کرد؛ دو بازیگری که تا به امروز هم در سطح اول سینما و شبکه نمایش خانگی مشغول کار هستند.
مشی صریح
فارغ از این‌که اظهار نظرهای مرحوم سلحشور چقدر قابل نقد است، دو نکته در مورد بینش و رویکرد او به مسائل مختلف غیر قابل انکار است. نخست این‌که سلحشور یک هنرمند ارزشی بود و اعتقاد داشت که سینما، تلویزیون و به طور کلی هنر در ایران باید آیینه‌ای برای بازتاب و ترویج ارزش‌های دینی و قرآنی باشد. انتقادات او از وضعیت بی‌بندوباری در سینما نیز به همین تفکر برمی‌گشت و فارغ از این که لحن بیان و مواضعش چقدر قابل دفاع بود و اظهاراتش چقدر دستمایه شیطنت‌های رسانه‌ای قرار گرفت، از اساس و به لحاظ ایدئولوژیک، می‌توان گفت سلحشور هنرمندی بود که باوری راسخ داشت و بر مبنای همان باورهایش پیش می‌رفت. دوم این‌که مرحوم فرج‌الله سلحشور هرچه بود خودش بود و درست یا نادرست، هیچوقت رنگ عوض نکرد. او حتی در اظهارنظرهای سیاسی‌اش هم همواره از محافظه‌کاری مبرا بود و هیچوقت فکر آن را نکرد که مثلاً ممکن است با تغییر دولت منزوی شود؛ سلحشور هرگز نان را به نرخ روز نخورد و مصطفی زمانی هم در مراسم ترحیم این هنرمند به رویکرد صادقانه او اشاره کرد.
میراث سلحشور
از مرحوم فرج‌الله سلحشور دو پروژه تلویزیونی نیمه‌تمام به جای مانده است. یکی مجموعه اپیزودیک «قصه‌های تبیان»، روایت‌هایی با موضوعات قرآنی در جامعه امروز ایران، بود که به تهیه‌کنندگی سلحشور و کارگردانی تعدادی از کارگردانان جوان، در سال ۹۵ طی ۴۵ قسمت از تلویزیون پخش شد. دومی اما پروژه مهم «حضرت موسی» است که به نظر می‌رسد چنان که باید و شاید توسط مسئولین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران جدی گرفته نمی‌شود. اظهارات جمال شورجه، دوست نزدیک و همکار مرحوم سلحشور، در مورد این مجموعه حاکی از آن است که سلحشور کار نگارش این اثر را پیش از وفاتش تکمیل کرده و خود شورجه هم برای ادامه این پروژه و بر عهده گرفتن گارگردانی مجموعه، به یاد دوست قدیمی‌اش، اظهار آمادگی کرده. با این حال مشخص نیست چرا همچنان و پس از گذشت چهار سال از فوت آن مرحوم هنوز خبر مهمی از پیش تولید این مجموعه تلویزیونی، که پتانسیل بالایی هم در جذب مخاطب دارد، منتشر نمی‌شود.
