پرونده ای برای ابرهیم حاتمی کیا

مردی که از پای ننشسته؛

ابراهیم حاتمی‌کیا، متولد ۱۳۴۰، کارگردان پرآوازه ایرانی است که با آثار پرتعداد و شاخصش در زمینه دفاع مقدس شناخته می‌شود. او که تحصیل‌کرده سینماست، کار خود را با فیلم‌های مستند و کوتاه آغاز کرده و اکنون بیش از سه دهه است که فیلم بلند می‌سازد و افتخارات پرشماری در کارنامه‌اش دارد. هوادارانش او را کارگردان صاحب سبک سینمای ایران در حوزه دفاع مقدس و آرمان‌های انقلاب اسلامی می‌دانند و مخالفانش لقب فیلمساز «وابسته» یا «حکومتی» را به او می‌دهند؛ اما به هر حال که از نام حاتمی‌کیا در تاریخ سینمای پس از انقلاب نمی‌توان گذشت و او با تمام فراز و فرودهایش هرگز به انتها نرسیده...

فراتر از یک هنرمند

سید مرتضی آوینی؛

سید مرتضی آوینی که کامران هم صدایش می‌کردند، در شهریور ۱۳۲۶ در شهر ری به دنیا آمد و مثل هر ایرانی دیگری، به فراخور روزگار و شرایط، به تحصیل پرداخت. او در هجده سالگی با اخذ مدرک دیپلم راهی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و تحصیل خود را در رشته معماری آغاز کرد.

مرتضی جوانی پر فراز و نشیبی را از سر گذراند و در دوره‌های مختلف زندگی‌اش در سال‌های پیش از انقلاب مشرب‌های فکری و شیوه‌های زندگی گوناگونی را تجربه کرد. او در این دوران...

چگونه فیلم ببینیم - ژانرشناسی (1)

بحث از ژانر یا گونه فیلم‌های سینمایی همواره یکی از چالش برانگیزترین مناقشات در بین سینماگران و منتقدان سینما بوده است؛ به طوری که از یک طرف عموم منتقدان، پایبندی به قواعد ژانری را نقطه قوت فیلم‌ها قلمداد می‌کنند و از سوی دیگر، برخی برآنند که پرداختن به ژانر فیلم‌ها امروزه دیگر یک تقلای بی‌نتیجه و منسوخ در خوانش آثار هنری است.

با این همه، نمی‌توان فراموش کرد که هرچقدر هم‌پوشانی فیلم‌ها، از منظر گونه‌شناسی آن‌ها، افزایش یابد، باز هم...

یک قدم مانده به شاهکار

نقد فیلم نجات سرباز رایان ؛

استیون اسپیلبرگ یکی از مهم‌ترین فیلمسازان چند دهه اخیر هالیوود است که سینما دوستان سراسر جهان معمولا کارنامه درخشان او را با چند اثر شاخص و ماندگار به یاد می‌آورند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توانیم به «فهرست شیندلر» و «نجات سرباز رایان» اشاره کنیم.

اگرچه کارنامه اسپیلبرگ با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده و برخی معتقدند که او امروزه دیگر کارگردان مهمی محسوب نمی‌شود، اما...

افشاگری یک نفره و یک جانبه

نقد مستند «اختاپوس»؛

مستند «اختاپوس»، با موضوع مافیای صنعت خودرو در ایران، اثری به تهیه‌کنندگی و کارگردانی مهدی انصاری است که با یک نوشته خبری در مورد درگیری‌های سال 1350 در دانشگاه شریف آغاز می‌شود.

تبلیغات موجه و تیزرهای شکیل توانسته بودند تا حد زیادی امیدواری برای تماشای یک مستند خوش‌ساخت و باکیفیت را در دل علاقمندان به این حوزه ایجاد کنند. مستند ۶۵ دقیقه‌ای «اختاپوس»، با موضوع مافیای صنعت خودرو در ایران، اثری به تهیه‌کنندگی و کارگردانی مهدی انصاری است که با یک نوشته خبری در مورد درگیری‌های سال ۱۳۵۰ در دانشگاه شریف و تحصیل مریم رجوی در آن سال در همان دانشگاه آغاز می‌شود؛ گزاره‌ای که مخاطب را به شدت کنجکاو می‌کند تا...

قایق از تور تهی

نقد فیلم مارموز ساخته کمال تبریزی

«مارموز»، اثر کمال تبریزی، کارگردان نام‌آشنا و باتجربه سینمای ایران، اثری متفاوت (فارغ از هر گونه بار معنایی مثبت یا منفی آن) در کارنامه این فیلمساز است. «مارموز» نه فیلم یک کارگردان جوان است که مشغول آزمون و خطا برای پیدا کردن لحن و امضای خاص خودش باشد، و نه اثری از یک فیمساز آوانگارد و ساختارگریز است که بتوانیم آن را فیلمی معرفی کنیم که تعمدا داعیه متفاوت بودن دارد.

از سوی دیگر اما،...

چهره های جدید در طبقات پایین

پرونده ویژه جشنواره ۳۸ ام فجر؛

با به پایان رسیدن جشنواره فیلم فجر و اعلام برندگان سیمرغ‌ها، حالا دوباره سال جدید سینمای ایران با اکران چند فیلم تازه شروع شده و کارشناسان می‌توانند تصویر بهتری از وضعیت یک سال آینده سینماهای کشور را در ذهن مجسم کنند. از آن‌جایی که جشنواره فجر آیینه‌ای از سینمای جریان اصلی ایران محسوب می‌گردد، حدس زدن ویژگی‌های مهم سینمای ایران در یک سال آتی کار چندان دشواری نخواهد بود.

البته فراموش نکنیم که تاریخ نشان داده همواره این احتمال وجود دارد که...

مرثیه جنگ با چاشنی انکار

نقد فیلم درخت گردو ساخته محمدحسین مهدویان؛

در حال حاضر، فقط یک نفر هست که می‌تواند هم مهم‌ترین استعداد و جوان اول سینمای ایران لقب بگیرد و هم با پنج فیلم در پنج جشنواره پیاپی، پرکارترین فیلمساز سال‌های اخیر باشد.

از اثر جدید محمد حسین مهدویان، همزمان بوی بلوغ در کارگردانی و سطحی‌نگری در محتوا به مشام می‌رسد؛ چرا که تسلط کارگردان بر عناصر فنی و هنری مختلف کاملا نسبت به آثار قبلی او رشد کرده و در عین حال، فیلمسازی که با نگاه ایدئولوژیکش در سینمای ایران قد کشید و برای خودش جایگاهی دست‌وپا کرد، به شکل حیرت‌انگیزی در «درخت گردو» عافیت‌طلب و محافظه‌کار ظاهر شده.

احتمالا می‌دانید که «درخت گردو» روایت بمباران شیمیایی سردشت است که...

من از این جا می ترسم

نقد فیلم من می ترسم؛

بهنام بهزادی را قبل‌تر با فیلم روان و بی‌ادعای «قاعده تصادف» می‌شناختیم که در زمان خودش گامی رو به جلو در سینمای ایران بود. «وارونگی» هم، علی رغم تلاش فراوانش برای روشنفکر جلوه کردن، اثری ساده و متوسط بود که یکی دو حرف مهم را با ژستی متفرعنانه بیان می‌کرد.

اکنون اما، پس از چهار سال، «من می‌ترسم» به وضوح نشان می‌دهد که بهزادی در یک سراشیبی خطرناک افتاده و ایده‌هایی را شخم می‌زند که کفه ترازو را به سمت منتقدان تندرو کاملا سنگین می‌کنند. «من می‌ترسم» حاوی اگزوتیسم مایوس‌کننده‌ای است که...

اعلام استقلال بینابینی

نقد فیلم خانه‌ ای در خیابان چهل و یکم؛ 

کارگردان‌های بزرگ زیادی در سینمای ایران وجود دارند که کارشان را از دستیاری دیگر کارگردان‌ها آغاز کرده و پس از سال‌ها تلاش در پشت دوربین به عنوان دستیار یا سایر پست‌های اجرایی که کمتر دیده می‌شوند، با نخستین فیلمشان رسماً اعلام استقلال وجودی نموده‌اند.

حمیدرضا قربانی هم یکی از همین دستیاران سابق و کارگردان‌های امروز است که نقطه پررنگ و درخشان کارنامه او، تا پیش از ساخت نخستین فیلمش یعنی «خانه‌ای در خیابان چهل و یکم»، به دستیاری اصغر فرهادی در فیلم ماندگار «درباره الی» باز می‌گشت. قربانی که طی سال‌های طولانی فعالیت بی‌حاشیه‌اش در سینما تجربه کافی را اندوخته بود، در سال ۹۵ و با حمایت اصغر فرهادی، از نخستین اثرش رونمایی کرد.

با این حال به نظر می‌رسد که...