نقد مستند «دستهای خالی» اثر جمیشد بیات ترک؛ انقلاب با عینک میشل فوکو

مستند «دستهای خالی» به کارگردانی جمشید بیات ترک روایتی مستند از توفان انقلاب اسلامی‌ با ترکیب مصاحبه، نماهای آرشیوی و نماهایی بازسازی‌شده است.

«دستهای خالی» عنوانی است که از یکی از مقالات میشل فوکو، فیلسوف نامدار فرانسوی در دوران معاصر، الهام گرفته شده و به واکاوی نگرش این اندیشمند نسبت به انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد. جمشید بیات ترک در این مستند که تهیه‌کنندگی آن را مسعود ردایی بر عهده دارد، سعی کرده در میان انبوه آثاری که انقلاب اسلامی ایران را از درون مورد بررسی قرار داده‌اند، این بار پدیده انقلاب را از دریچه چشم یک ناظر بیرونی ببیند؛ ناظری که اتفاقا یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌های جهان در اندیشه معاصر هم به حساب می‌آید...

واکاوی یک تصمیم ننگ آور

نقد مستند «آسوده بخواب کوروش»:

مستند «آسوده بخواب کوروش» به کارگردانی علی فراهانی روایتی از ارتباط محمدرضا پهلوی شاه ایران با بحرین، آخرین منطقه جدا شده از ایران است.

به عنوان یک دانشجوی ساده، سال‌ها با این پرسش درگیر بوده‌ام که چطور در زمانی کمتر از نیم قرن پیش و به سادگی هرچه تمام‌تر، منطقه‌ای از خاک کشورمان جدا شده که امروز برای خودش یک مملکت مستقل محسوب می‌شود؟ وقتی با اطرافیان در این مورد صحبت می‌کردم، در کمال تعجب می‌دیدم که بخش عمده‌ای از مردم کلا اطلاعی از این اتفاق تلخ دوران پهلوی دوم ندارند و مابقی هم، مثل من، فقط چیزهایی به گوششان خورده و کمتر کسی از جزئیات و کم‌وکیف ماجرا باخبر است...

نگاهی به مستند سازان صاحب سبک جهان - الکس گیبنی

الکس گیبنی «Alex Gibney» مستندساز معاصر آمریکایی متولد 1953، از آن دست فیلمسازانی است که اساسا علاقه‌ای به سینمای داستانی ندارد و هویت خودش را به عنوان یک مستندساز تعریف و به جهانیان عرضه کرده.

مستندسازی در جهان قدمتی تقریبا به اندازه خود سینما دارد و همواره مدیوم قابل اعتنا و موثری برای بازنمایی واقعیت محسوب می‌شده است. در طول تاریخ مستندسازان مختلف، علاوه بر انتخاب موضوعات مهم و بعضا جنجالی، گاهی هم به سراغ رویه‌ای جدید در پرداخت موضوع مورد نظر رفته‌اند که باعث شده نامشان در عرصه سینمای مستند با برچسب خاصی عجین شود و مخاطبان سینمای مستند آن‌ها را با یک صفت منحصربفرد به یاد بیاورند...

نگاهی به مستند سازان صاحب سبک جهان - مایکل اپتد

مایکل اپتد «Michael Apted» را بیشتر با آثار داستانی‌اش در سینما و فعالیت‌های مختلفش در تلویزیون می‌شناسیم؛ هنرمند خوش‌فکری که با تحصیل در رشته‌های حقوق و تاریخ، از لحاظ ایده، دارای خط مشی خاص خودش است و توانسته بارها نامزد اسکار و گلدن‌گلوب و برنده جوایز متعدد سینمایی در شاخه‌های مختلف شود.

مستندسازی در جهان قدمتی تقریبا به اندازه خود سینما دارد و همواره مدیوم قابل اعتنا و موثری برای بازنمایی واقعیت محسوب می‌شده است. در طول تاریخ مستندسازان مختلف، علاوه بر انتخاب موضوعات مهم و بعضا جنجالی، گاهی هم به سراغ رویه‌ای جدید در پرداخت موضوع مورد نظر رفته‌اند که باعث شده نامشان در عرصه سینمای مستند با برچسب خاصی عجین شود و مخاطبان سینمای مستند آن‌ها را با یک صفت منحصربفرد به یاد بیاورند...

نگاهی به مستند سازان صاحب سبک جهان - کن برنز

کن برنز «Ken Burns» مستندساز پرآوازه آمریکایی، متولد 1953، یکی از مهم‌ترین فیلمسازان عرصه مستند در تاریخ جهان محسوب می‌شود که نامزدی اسکار، جایزه امی و بسیاری دیگر از جوایز بین‌المللی را در کارنامه دارد.

مستندسازی در جهان قدمتی تقریبا به اندازه خود سینما دارد و همواره مدیوم قابل اعتنا و موثری برای بازنمایی واقعیت محسوب می‌شده است. در طول تاریخ مستندسازان مختلف، علاوه بر انتخاب موضوعات مهم و بعضا جنجالی، گاهی هم به سراغ رویه‌ای جدید در پرداخت موضوع مورد نظر رفته‌اند که باعث شده نامشان در عرصه سینمای مستند با برچسب خاصی عجین شود و مخاطبان سینمای مستند آن‌ها را با یک صفت منحصربفرد به یاد بیاورند...

مرا با سوژه هایم می شناسند

نقد مستند «متولد اورشلیم» ساخته جدید حسین شمقدری:

مستند «متولد اورشلیم» جدیدترین ساخته حسین شمقدری در مقام کارگردان و محصول تیم آرمان مدیا محمدحسن مددی، محسن اخوان فر و محمد دلاوری که به موضوع صهیونیست‌ها پرداخته است.

چند روزی است که مستند جدیدی از کارگردان دو مجموعه پرمخاطب «میراث آلبرتا» و «انقلاب جنسی» منتشر شده که باز هم به موضوعی حساس و ملتهب می‌پردازد. «متولد اورشلیم» ساخته حسین شمقدری از روایت خوب محمد دلاوری هم بهره‌مند است و قصد دارد به مسئله نحوه شکل‌گیری اسرائیل بپردازد و برای تحقق این هدف، مصاحبه با پنج شهروند اسرائیلی با کسوت‌های مختلف را در دستور کار قرار می‌دهد. تیم سازنده این مستند ۴۷ دقیقه‌ای عازم آلمان می‌شوند و شروع به ساخت مستندی می‌کنند که تعبیر «خانه پوشالی» تعبیر مناسبی برای توصیف محصول نهایی آن به شمار می‌رود...

دلسوزی در پوسته خشونت

پرونده‌ای برای مسعود فراستی، منتقد سینما؛

مسعود فراستی منتقد سینما و سردبیر مجله فرم و نقد و منتقد ثابت برنامه هفت است. از او تالیفات و ترجمه‌های زیادی در حوزه سینما منتشر شده است که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به کتاب‌های دیالکتیک نقد، هیچکاک، همیشه استاد و کوروساوا: سامورایی سینما اشاره کرد.

مسعود فراستی بیش از هر چیز دیگری نان سوادش را می‌خورد. نگاهی به رزومه و سوابق تحصیلی اکثر منتقدان امروز نشان می‌دهد سوابق علمی فراستی یک سر و گردن از اکثر ایشان بالاتر است...

آموزش مستند سازی در کلاس جهانی

نگاهی به مستند «جاسوسی که به زمین افتاد»؛

مستند «جاسوسی که به زمین افتاد» از کتابی به همین نام، نوشته آرون برگمن، الهام گرفته شده و همکاری نزدیک مستندساز با برگمن، مهم‌ترین نقطه قوت اثر محسوب می‌شود.
«جاسوسی که به زمین افتاد» (The Spy who Fell to Earth) نام مستندی ۹۴ دقیقه‌ای محصول ۲۰۱۹ است که به داستان زندگی اشرف مروان، داماد جمال عبدالناصر و ابرجاسوس معروف مصر در دوران انور سادات، می‌پردازد. مستند «جاسوسی که به زمین افتاد» از کتابی به همین نام، نوشته آرون برگمن، الهام گرفته شده و همکاری نزدیک مستندساز با برگمن، مهم‌ترین نقطه قوت اثر محسوب می‌شود؛ همکاری قابل تحسینی که در آن، کارگردان مستند سعی می‌کند روی تحقیقات برگمن سوار شود و به نوعی هم پروژه پژوهشی او را یک گام دیگر به جلو ببرد و هم روایتی جدید با کشفیات تازه را در سطحی عمومی‌تر از کتاب، به کل دنیا عرضه کند...

هزار راه نرفته

نگاهی به پرمخاطب‌ترین مستندهای سال‌های اخیر گروه هنر و تجربه؛

گروه سینماهای «هنر و تجربه» تلاشی برای نمایش آن دسته از فیلم‌های با ارزشی در میان فیلم‌های غیرتجاری است که اکران‌شان می تواند جایگاه شایسته و درخور سازندگان آن‌ها را در جامعه سینمایی روشن کند.

اکران‌های گروه هنر و تجربه روز به روز گسترده‌تر می‌شوند و هر سال تعداد افرادی که به تماشای محصولات این گروه سینمایی (اعم از مستند، درام و فیلم کوتاه و…) می‌نشینند، نسبت به سال قبل بیشتر می‌شود. با این حال، به نظر می‌رسد بخش هنر و تجربه هنوز تا رسیدن به استانداردهای جهانی و وضعیت ایده‌آلش در ایران راه درازی را در پیش دارد که گذر زمان میزان تحقق آرمان‌های این حوزه را مشخص خواهد کرد...

جامعه شناسی استقرایی

نقد مستند «اعتراض خاموش» اثر میکائیل دیانی؛

مستند "اعتراض خاموش" به کارگردانی میکائیل دیانی به موضوع خودکشی و وضعیت آن در ایران و بحران خودکشی های اعتراضی می پردازد و چهار روایت از چهار خودکشی را به تصویر می‌کشد.

مستند نیمه بلند «اعتراض خاموش» یک کنکاش اجتماعی ۴۱ دقیقه‌ای است که بنا دارد با عبور از نگرش‌های مرسوم و کلیشه‌های قضاوت‌گرانه جامعه امروز ایران، از زاویه‌ای بدیع به موضوع خودکشی ورود کند. این مستند با فرمی که چهار روایت از خودکشی‌های اعتراضی در چهار نقطه مختلف کشور را محور قرار می‌دهد، به دنبال آن است که حساسیت افکار عمومی را نسبت به پدیده شوم خودکشی‌های اعتراضی برانگیزد...