جامعه شناسی استقرایی

نقد مستند «اعتراض خاموش» اثر میکائیل دیانی؛

مستند "اعتراض خاموش" به کارگردانی میکائیل دیانی به موضوع خودکشی و وضعیت آن در ایران و بحران خودکشی های اعتراضی می پردازد و چهار روایت از چهار خودکشی را به تصویر می‌کشد.

مستند نیمه بلند «اعتراض خاموش» یک کنکاش اجتماعی ۴۱ دقیقه‌ای است که بنا دارد با عبور از نگرش‌های مرسوم و کلیشه‌های قضاوت‌گرانه جامعه امروز ایران، از زاویه‌ای بدیع به موضوع خودکشی ورود کند. این مستند با فرمی که چهار روایت از خودکشی‌های اعتراضی در چهار نقطه مختلف کشور را محور قرار می‌دهد، به دنبال آن است که حساسیت افکار عمومی را نسبت به پدیده شوم خودکشی‌های اعتراضی برانگیزد...

استنطاق تفننی!

نقد مستند «ترور سرچشمه» اثر محمدحسین مهدویان؛

مستند "ترور سرچشمه" به کارگردانی محمدحسین مهدویان بازخوانی مهمی از حادثه ترور شهیدبهشتی و شخصیت‌های برجسته حزب جمهوری اسلامی است که زمینه‌ها و حواشی آن با تصاویر آرشیوی مربوط به حادثه انفجار شروع می‌شود.

وقتی سال ۹۴ و در جشنواره سی‌وچهارم فجر از فیلم اولش با نام «ایستاده در غبار» رونمایی شد، سبک منحصربفرد و روایت دلنشین فیلم، عموم صاحبنظران را نسبت به ظهور یک استعداد ویژه در سینمای ایران خوشبین کرد. محمد حسین مهدویان از آن زمان تا به امروز، با قدرت کارش را ادامه داده و هر سال، با فیلم‌هایی عموما ملتهب و جنجالی که به لحاظ کیفی در مقایسه با «ایستاده در غبار» چیزی کم ندارند، پای ثابت جشنواره فیلم فجر بوده است...

سند ششدانگ مملکت

نگاهی به مستند «پرسپولیس – شیکاگو» ساخته ارد عطارپور؛

مستند "پرسپولیس شیکاگو" ساخته ارد عطارپور روایت ماجراهای الواح هخامنشی است که حدود نود سال پیش در تخت جمشید کشف شدند و برخی محققان آمریکایی از دانشگاه شیکاگو به منظور مرمت و مطالعه نوشتارهای حک شده بر روی این لوح های هخامنشی به ایران می آیند.

تقریبا همه مردم در مورد این‌که بخش قابل توجهی از آثار باستانی و میراث فرهنگی کشور در برهه‌ای از تاریخ به یغما رفته، کم و بیش چیزهایی شنیده‌اند؛ موضوعی برای یک مستند شسته و رفته، که شاید به اندازه آثار تکان‌دهنده و ملتهب اجتماعی – سیاسی پرکشش نباشد، اما اهمیت غیر قابل انکاری دارد و در سال‌های اخیر کمتر درباره آن صحبت شده و شدیدا نیازمند آگاهی بخشی و تنویر افکار عمومی است. این موضوع از جهت تاثیرش بر تحکیم هویت ایرانی و تقویت روحیه میهن‌پرستی نیز بسیار حائز اهمیت است...

فیلمی در قامت سینما

نگاهی به فیلم درخشان «سرخپوست»:

«سرخپوست» را می‌توان اثری کلاسیک در شمایلی کاملا بدیع و خلاقانه با رعایت بهترین عناصر فنی دانست که داستان ساده‌اش را در لوکیشنی بی‌نظیر و به نحوی سرراست و هنرمندانه روایت می‌کند.
پنج سال بعد از فیلم میان‌مایه، آبکی و به غایت تقلیدی «ملبورن»، احتمالا هیچکس انتظارش را نداشت که کارگردان جوان آن فیلم، با دومین فیلمش، در شمایل یک غول مهیب فیلمسازی و بی‌اندازه مسلط به قواعد ژانری، به جریان اصلی سینمای ایران بازگردد. نخستین اکران‌های «سرخپوست» اما، حاکی از آن بود که نیما جاویدی، نه تنها سال‌های پس از «ملبورن» را به سرخوردگی و دور شدن از مسیر موفقیت نگذرانده، بلکه با تمرکز و سخت‌کوشی، خودش را به سطحی رسانده که نشان دهنده جهشی باورنکردنی است و بدین ترتیب دومین فیلم بلند او بازگشت شکوهمندش به میادین محسوب می‌شود...

فیلمسازان محافظه کار و شخصیت های یک خطی

وضعیت سینمای قهرمان محور پس از انقلاب؛

نگاهی کلی به آثار قهرمان‌ محور در تاریخ سینمای ایران پس از انقلاب، نشان می‌دهد که قهرمان‌های برجسته فیلم‌های ایرانی به دو گروه قهرمان‌های ملی و قهرمان‌های دینی تقسیم می‌شوند.

سینمای ایران در مقایسه با جهان، کمتر به بازسازی زندگی قهرمان‌های واقعی تمایل نشان می‌دهد و فیلمسازان ایرانی عموماً ترجیح می‌دهند قهرمان‌هایشان را شخصاً از صفر تا صد خلق کنند. این در حالی است که سینمای جهان (و بالاخص هالیوود) هر سال چند بیوگرافی مهم بر اساس داستان‌های واقعی را به علاقمندان این سبک عرضه می‌کند؛ در ایران امّا نمونه‌های چنین آثاری انگشت شمارند...

شجاعت پرداخته نشده

نگاهی به فیلم تحسین شده «شبی که ماه کامل شد»:

«شبی که ماه کامل شد» فارغ از امکانات و محدودیت‌هایش، اثری بسیار شجاعانه و پرریسک بوده و همین ریسک پذیری است که باعث شده با اقبال داوران جشنواره فجر مواجه شود.
با آغاز اکران عمومی «شبی که ماه کامل شد»، حالا مردم می‌توانند با حضور در سالن‌های سینما، قضاوت هیئت داوران جشنواره فجر را بهتر محک بزنند و فیلمی را که با اقتدار سیمرغ‌های جشنواره سی‌وهشتم فجر را درو کرده بود، مورد ارزیابی قرار دهند. نرگس آبیار پس از یک اثر دستگرمی به نام «اشیا از آن‌چه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند»، یک تجربه موفق سینمایی ویژه در حوزه دفاع مقدس یعنی «شیار ۱۴۳» و فیلم متفاوت «نفس»، در آخرین اثر خود به سراغ یک دنیای کاملاً جدید رفته و تریلر سیاسی‌اش را با نام «شبی که ماه کامل شد» درباره عبدالمالک ریگی تروریست معروف سال‌های گذشته و برادر او عبدالحمید ساخته است. «شبی که ماه کامل شد» فارغ از امکانات و محدودیت‌هایش، اثری بسیار شجاعانه و پرریسک بوده و همین ریسک پذیری است که باعث شده با اقبال داوران جشنواره فجر مواجه شود و بهترین فیلم این رویداد مهم سینمایی در سال ۹۷ لقب گیرد...

خنده در برابر پول

سینمای ایران و کمدی‌های سخیفی که حسابی می‌فروشند؛

کمدی‌های امروز، به عکس اسلافشان در دهه هشتاد، عمدتاً از بازیگران باکیفیت و سطح اول سینما استفاده می‌کنند و عموماً به دست فیلمسازانی جدی‌تر ساخته می‌شوند.

جایگاه ژانر کمدی را در تاریخ هنر نمی‌توان نادیده گرفت. تاریخ هنر خنداندن در جهان به چند هزار سال قبل باز می‌گردد. از همان ابتدای راه، این ارسطو بود که ژانر طنز را هم‌رده تراژدی و درام دسته‌بندی کرد. طنز اما همواره جزو گونه‌های پر حرف و حدیث نمایشی محسوب می‌شده و بیش از سایر انواع نمایش، مستعد نزدیک شدن به ابتذال بوده است...

نقد مستند رییس الوزراء

درس آرام تاریخ

پس از مدت‌ها انتظار، بالاخره نسخه خانگی مستند «رییس الوزراء» در دسترس قرار گرفته و بخش عمده علاقمندان به بیوگرافی‌های تاریخی به تماشای آن نشسته‌اند. این مستند به نویسندگی و کارگردانی سید محمدرضا هاشمیان، روایتی کاملا تاریخی از زندگی احمد قوام‌السطنه، یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های سیاسی تاریخ ایران در مشروطیت و دوران پهلوی، است که ضمن شیوایی بیانش در شرح وقایع، از برخی اصول مستندسازی هم غافل می‌ماند.

نقد مستند دریابست

پروژکتور مستند روی معضل بومی

مدت‌هاست که همه عادت کرده‌ایم که آثار مستند به چند موضوع ساده محدود باشند. در چنین اوضاع و احوالی که بخش عمده تولیدات مستند ایران را آثاری با محوریت بیوگرافی شخصیت‌های سیاسی، موضوعات ملتهب اجتماعی و نقدهای سیاسی عمدتا کارشناسی نشده تشکیل می‌دهند، سالی چند مستند متفاوت و خاص می‌تواند نور امیدی در سینمای مستند ایران به وجود بیاورد.

شاملوی نماد، شاملوی شاعر

نقد مستند «قدیس»:

نگاهی به مستند «قدیس» تجربه متفاوت حسین لامعی که به بخش هایی از زندگی احمد شاملو شاعر معاصر ایرانی می پردازد.

• ۱۳۹۸/۰۲/۲۶ خواندن این مطلب در 4 دقیقه
 احمد شاملو، شاعر معاصر و پرآوازه ایرانی، از آن دست شخصیت‌هایی است که در تاریخ چهل ساله بعد از انقلاب اسلامی رسانه‌های رسمی کمتر از او حرف زده‌اند. در عرصه مستند نیز در تمام این سال‌ها تنها یک مستند در رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور پیرامون زندگی این شاعر تاثیرگذار ایرانی ساخته شده بود و حالا پس از سال‌ها مستند «قدیس» بازخوانی زندگی شاملو را بر عهده گرفته...